Wanda Kruszewska

ur. 5.10.1921 - zm. 31.12.2013

1941 - 1944 Podziemny Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej, Warszawa
1945 - 1946 Stary Teatr, Kraków
1946 -1949 Miejskie Teatry Dramatyczne, Kraków
1949 - 1954 Państwowe Teatry Dramatyczne, Kraków
30.09.1954 uchwałą Komisji Kwalifikacyjnej Ministerstwa Kultury i Sztuki została uznana aktorką dramatyczną

1.07.1954 -31.12.1981- Stary Teatr, Kraków

Wanda Kruszewska była w zespole Starego Teatru jedyną artystką, która związała się z tą sceną od jej pierwszego powojennego sezonu 1945/46. Aktorka uczyła się zawodu podczas okupacji, uczęszczając do działającego tajnie Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie. Po wojnie zdała egzamin kwalifikacyjny przed komisją ZASP. Debiutowała - rolą Księżniczki Olany w sztuce Jerzego Zawieyskiego Masław w reżyserii Janusza Warneckiego - 19 grudnia 1945 roku. Młodej artystce partnerował znakomity aktor Tadeusz Białoszczyński, a także rozpoczynający, podobnie jak ona, karierę sceniczną - Tadeusz Łomnicki i Władysław Sheybal. Wśród „mistrzów”, dzięki którym Wanda Kruszewska rozwinęła i ukształtowała swój talent i pod okiem których szlifowała rzemiosło, byli najwybitniejsi twórcy polskiego teatru: Władysław Woźnik, Edmunt Wierciński, Roman Zawistowski, Władysław Krzemiński, Halina Gallowa, Bronisław Dąbrowski, Henryk Szletyński. Kostiumy projektowali dla niej legendarni scenografowie: Andrzej Pronaszko, Karol Frycz, Andrzej Stopka.
Oryginalna uroda brunetki o wyrazistych rysach i pięknych zielonych oczach, mocny, sugestywny głos, naturalna ekspresja predestynowały artystkę do ról amantek w repertuarze dramatycznym m.in.: Aglae w Orfeuszu Anny Wirszczyńskiej (reż. W. Woźnik), Desdemona w Otellu Williama Szekspira (reż. J. Karbowski), Tania w Płodach edukacji Lwa Tołstoja i Helena w Śnie nocy letniej Williama Szekspira (reż. B. Dąbrowski - scena Teatru im. J. Słowackiego)*. Reżyserzy wykorzystywali też talent wokalny aktorki obsadzając ją w komediach muzycznych by wspomnieć brawurowe role Hrabiny Andaluzji w Jajku Kolumba S. Flukowskiego, Cyganki Huguette w Królu włóczęgów Hookera i Posta.
Lata 60. to okres pełnej dojrzałości artystycznej, poszerzenia emploi, czas współpracy z nowym pokoleniem reżyserów, obfitującym w wybitne indywidualności. Role Marty Boll w Fizykach Friedricha Dürrenmatta i Lucyny Beer w Matce Witkacego zagrane w słynnych przedstawieniach Jerzego Jarockiego wydobyły cechy charakterystyczne aktorstwa Kruszewskiej. Artystka odważnie wkroczyła w nową estetykę poszukiwań teatralnych, wnosząc wytrawne rzemiosło: kulturę i precyzję słowa, połączoną z nienaganną emisją głosu, temperament sceniczny, wyrazistość gestu. Wszechstronne możliwości aktorskie pozwoliły jej zrealizować się w zróżnicowanym repertuarze u najwybitniejszych reżyserów Starego Teatru: Jerzego Jarockiego (udział w dziewięciu inscenizacjach), Konrada Swinarskiego (Nieboska komedia; Woyzeck; Wszystko dobre, co się dobrze kończy; Dziady) Andrzeja Wajdy (znakomita Marysia w Weselu z 1963; Biesy; rola Demeter przejęta po Zofii Jaroszewskiej w Nocy listopadowej), Józefa Szajny (łaźnia, Oni, Nowe wyzwolenie), Jerzego Kreczmara (m.in.: Kornelia w Irydionie*; Port Royal), Jerzego Grzegorzewskiego (Klimina w Weselu) po udział w przedstawieniu Krystiana Lupy debiutującego na scenie Starego Teatru Iwoną, księżniczką Burgunda w 1978 (rola Ciotki Iwony).
Wanda Kruszewska od 1970 roku była  pedagogiem krakowskiej PWST. Prowadziła zajęcia z zakresu wymowy scenicznej. Dzięki jej ofiarności i doświadczeniu kolejne pokolenia absolwentów szkoły im. Ludwika Solskiego wyróżniała znakomita dykcja, szacunek do słowa padającego ze sceny - co stanowi jedną z głównych cech wyróżniających szkołę krakowskiego aktorstwa. (eb)

*1946 - 1954 sceny Starego Teatru i Teatru im. J. Słowackiego były połączone