(…) Przedstawienie "Mord w katedrze" Jerzy Jarocki buduje w dwu segmentach, rozmieszczając je w dwu różnych miejscach świątyni wawelskiej. Pierwszą część - obejmującą sceny oczekiwania wiernych na Arcypasterza, rozmowy jego współpracowników, powrót arcybiskupa, obrazy kuszenia - rozgrywa przed konfesją św. Stanisława. Drugą część - kazanie, nieszpory, przybycie rycerzy, śmierć Tomasza - przenosi do prezbiterium na stopnie ołtarza i na ambonę. Ten znakomity mistrz sceny, autor wymyślnych pomysłów reżyserskich, olśniewający widza zaskakującymi skojarzeniami semantycznymi w dotychczasowych swoich inscenizacjach okazał w "Mordzie..." wielką powściągliwość, umiar i takt artystyczny, chowając się całkowicie za Eliota, pozwalając mówić samemu tekstowi, jego walorom poetyckim i muzycznym. Do jego sukcesu - jeśli słowo sukces jest tu właściwe - przyczyniła się świetna muzyka Stanisława Radwana, nowoczesna i tradycyjna jednocześnie, ewokująca nastrój widowiska religijnego, zakorzenionego całkowicie w rytuale kościelnym i jego symbolice, sięgająca do środków stylizacji, odwołująca się do chorału gregoriańskiego, do polskiej pieśni kościelnej, do muzyki konkretnej; prowadzona w tonacji uroczystej i patetycznej, ale także lirycznej, nie wolna od nerwowości i dramatycznego kontrapunktu. Znakomite były chóry: męski, składający się z członków zespołu "Organum", śpiewający po łacinie teksty liturgiczne i żeński; dobrany z aktorek Starego Teatru.

Jerzy Juk-Kowarski nie miał większych kłopotów z wymyśleniem kostiumów dla aktorów grających w sztuce Eliota. Skopiował z dużą starannością wszelkiego rodzaju szaty i przedmioty liturgiczne używane po dzień dzisiejszy przez duchownych katolickich: alby, komże, stuły, ornaty, kapy, pastorały, mszały, feretrony. Kobiety z chóru ubrał w stroje z epoki międzywojennej: małe kapelusiki, ciasno opięte płaszczyki, jakie jeszcze dziś można czasem zobaczyć na ulicy u starszych pań przewietrzających zawartość kufrów swojej młodości. Rycerzom zaprojektował średniowieczne kolczugi i hełmy, tarcze i miecze. Mieszając kostiumy z różnych epok, akcentował tym samym ponadczasowość "Mordu w katedrze", uniwersalność jego problematyki.

Tomasza Becketa zagrał Jerzy Bińczycki z dużym zaangażowaniem wewnętrznym i prostotą środków ekspresji. Zwalisty, powolny w ruchach, oszczędny w gestach, skupiony do środka. Z aktorów kreujących postaci dalszoplanowe wyróżniłbym jeszcze znakomite rzemiosło Jerzego Radziwiłowicza (Ksiądz III), umiejętność wyrazistego i pięknego mówienia Tadeusza Malaka (Ksiądz II), wyniesioną z dobrej szkoły rapsodyków Mieczysława Kotlarczyka. No, może jeszcze Jerzego Trelę (Rycerz III) i Wiktora Sadeckiego (Rycerz I). (…)

Bronisław Mamoń, Mord w katedrze, Tygodnik Powszechny 1982, nr 1/21.

(…) Krakowska próba "Mordu w katedrze" wykorzystała zarówno genius loci polskiego sanktuarium, za co należy się szczególne podziękowania władzom kościelnym, jak i genius musici Stanisława Radwana. Praca bowiem tego znanego muzyka, kierownika artystycznego Starego Teatru, wysunęła się na plan pierwszy. Ani reżyser, wykonujący tu rolę wiernego translatora tekstu na język teatru, ani scenograf (Jerzy Juk-Kowarski), ograniczony do funkcji kostiumologa i rekwizytora, nie zagrali tu pierwszych skrzypiec. O całości zadecydowała muzyka. Chór dwunastu kobiet w żałobie, znakomicie przygotowanych wokalnie i świetnie zestrojonych głosowo - z jednej strony, z drugiej zaś przystrojeni według wszelkich zasad kościelnych uczestnicy obrzędowych procesji i celebranci uroczystej mszy (wspaniały chór "Organum") stworzyli rozpisaną na głosy tkankę muzyczną misterium.

Drugim filarem - zgodnie zresztą z intencjami autora - jest solista misterium - aktor grający rolę Tomasza Becketa. Słuszny okazał się wybór Jerzego Bińczyckiego, który swoim ciepłem, spokojem i opanowaniem powstrzymuje Kusicieli (…) denerwuje Księży (…), prowokuje Rycerzy (…), niepokoi chór współczesnych kobiet, wyrażających się - dzięki przekładowi Jerzego S. Sito - czasami zbyt dosadnie i konkretnie.

Muzyka i Bińczycki zestrajali rozstrzelone formalnie motywy, których Jarocki, wierny Eliotowi, nie porządkował, a dzięki którym Radwan jeszcze raz udowodnił, jak wielka jest siła jego muzyki. (…)

Krzysztof Miklaszewski, Eliot na Wawelu czyli geniusz muzyczny Stanisława Radwana, Teatr 1982, nr 1.

Po 13 grudnia 1981 roku teatr nie mógł już sobie pozwolić na luksus traktowania kwestii sumienia jako efektów scenicznych. Ta poetycka misteryjna sztuka, jak żadna inna, odnosiła się do naszej rzeczywistości. To o nas, o Polsce roku 1982 opowiadał Chór Kobiet miasta Canterbury, który w kościele szukał wsparcia i obrony. To o gwałcie i przemocy naszej ludowej władzy opowiadał Biskup Becket w swoich monologach, a zabójcy Biskupa jednoznacznie przedstawiali się tu jako polityczni mordercy.

Jerzy Jarocki, Gra na dwie katedry, Rzeczpospolita 1996, nr 291.

Fotografie

Video

Wideo (0)

Animacje kostiumów

Animacje kostiumów (0)

Narodowy Stary Teatr w Krakowie tel. 48 12 4228566, 48 12 4228020 wew. 134 fax 12 2927512 e-mail:muzeum@stary.pl